شعر و ادب فارسی

" و اگر شاعر باشی، به وزن و قافیه ی تهی قناعت مکن، بی صناعت و ترتیب شعر مگوی که شعر راست ناخوش بوَد. ملحی باید که بود اندر شعر، یا صناعتی به رسم شعرا، چون متضاد و مزدوج و موازنه و مسجع و مانند این. علم عروض نیک بدان و علم شاعری و القاب و نقد شعر بیاموز "

قابوسنامه

در آیین و رسم شاعری

در مطالب قبلی پیرامون قالب های شعر و انواع ان مطالبی پیش رفت که بیشتر درباره شکل ظاهری شعر بود و از این به بعد مطالبی پیرامون آرایه ها و عروض خواهیم نوشت.

سخن یا کلام به دو گونه است

 1 ـ نظم

نظم در لغت به معنی به هم پیوستن و در رشته کشیدن دانه های جواهر است و در اصطلاح سخنی است که دارای وزن و قافیه باشد . که مرادف آن را شعر می گوییم.

 2 ـ نثر

نثر در لغت به معنی پراکندگی و پراکندن است و در اصطلاح سخنی است که دارای وزن و قافیه نباشد.

در این وبلاگ چون بیشتر بحث ما روی شعر و نظم است، نثر را رها کرده ولی مطالعه روی آن را توصیه می کنم.

فنون یا علوم بلاغت :

 1 ـ فنون معانی

2 ـ فن بیان

3 ـ فن بدیع

1 ـ معانی :

 اصولا فنون معانی (که به آن اصول شفاهی هم گفته می شود) مربوط به معنی و مفهوم کلمات و جملات در نثر و نظم، که می توان این فنون را در درجات مختلفی قرار داد از معانی ثقیل و سنگین تا سبک و قابل فهم برای عام.

نمونه :

من عَرَفَه نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَهُ                      در صبح و در شامگاه هم دم و همیار او

2 ـ فن بیان :

 اصولاً در رابطه با چگونگی بیان شعر است و نه چیزی که ما در شعر می بینیم. بعضی از مباحثی که در قسمت فن بیان وجود دارد عبارتند از 9 مورد زیر که ما در آینده به چند مورد آن می پردازیم.

1 ـ تشبیه *

2 ـ تشبیه بلیغ *

3 ـ تشبیه مرکب *

4 ـ تشبیه مفرد *

5 ـ استعاره ی مصرحه *

6 ـ استعاره ی مُکنیه

7 ـ حقیقت، مجاز و اسناد مجازی *

8 ـ علاقه های مجاز

9 ـ کنایه *

 که در ادامه موارد ستاره دار توضیح داده خواهد شد.